Άπο τον Δρ. Νικόλαο Τσεκούρα
Αγγειοχειρουργό
Δρ, Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών
τ.Clinical Fellow Jobst Vascular Institute, University of Michigan, USA
Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη μπορεί να εμφανίσουν διάφορα προβλήματα στα πόδια τους. Δυστυχώς, ένα από τα χαρακτηριστικά των διαβητικών ασθενών είναι ότι, ακόμα και μία απλή δερματική βλάβη μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρό πρόβλημα υγείας, ικανό να απειλήσει ακόμη και την βιωσιμότητα του σκέλους.
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα των διαβητικών ασθενών, είναι η προσβολή των περιφερικών νεύρων. Η κατάσταση αυτή, γνωστή ως διαβητική νευροπάθεια είναι συνήθως επώδυνη. Οι ασθενείς παραπονιούνται για πόνο στα πόδια, χωρίς την επίδραση κάποιου εξωτερικού ερεθίσματος. Ενώ λοιπόν η διαβητική νευροπάθεια είναι επώδυνη, μπορεί την ίδια στιγμή να είναι υπεύθυνη για αναισθησία σε εξωτερικά ερεθίσματα, είτε αυτά είναι επώδυνα, είτε προκαλούν μία απλή πίεση. Με το ίδιο τρόπο, μπορεί να υπάρχει πρόβλημα στην αναγνώριση της ζέστης ή του κρύου.
Η απώλεια αυτής της αίσθησης μπορεί να σημαίνει ακόμη και σημαντικό τραυματισμό του ποδιού, χωρίς αυτό να γίνει αντιληπτό από τον ασθενή. Για παράδειγμα, κάποιος ασθενής μπορεί να περπατάει για ώρες, έχοντας μέσα στο παπούτσι του κάποιο πετραδάκι, χωρίς να νιώσει την παραμικρή ενόχληση. Μπορεί λοιπόν να εμφανιστεί μία τραυματική “φουσκάλα¨ στο πόδι, χωρίς καθόλου πόνο, και αυτή να γίνει αντιληπτή μόνο σε περίπτωση εκτεταμένης φλεγμονής. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι να βρίσκονται τα πόδια κοντά σε μια πηγή θερμότητας (π.χ. τζάκι) και λόγω της έλλειψης της αίσθησης του πόνου να προκληθεί έγκαυμα χωρίς ο ασθενής να το καταλάβει.
Άλλη συνέπεια της διαβητικής νευροπάθειας είναι η έντονη ξηρότητα του δέρματος που οφείλεται στο γεγονός ότι τα νεύρα που ελέγχουν τη λίπανση και την υγρασία των ποδιών δεν λειτουργούν φυσιολογικά. Η ξηρότητα αυτή οδηγεί στην δημιουργία μικρών ρωγμών και αποφολίδωση του δέρματος (απώλεια των επιφανειακών στοιβάδων του) με κίνδυνο την εμφάνιση πληγών.
“Εντολή” 1η
Μετά από το μπάνιο, είναι σημαντικό να στεγνώνεις καλά τα πόδια και να “φυλακίζεις” την υγρασία που μένει με κάποια ενυδατική κρέμα, χωρίς άρωμα.
“Εντολή” 2η
Μην χρησιμοποιείς λάδια ή κρέμες ανάμεσα από τα δάκτυλα του ποδιού. Η επιπλέον υγρασία σε αυτές τις περιοχές μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη.
“Εντολή” 3η
Απέφυγε το μούλιασμα των ποδιών στο νερό. Αυτό μπορεί να προκαλέσει σημαντική ξηρότητα στο δέρμα.
Άλλη χαρακτηριστική εκδήλωση ενός διαβητικού ποδιού είναι η εμφάνιση δερματικού τύλου (κάλου). Οι δερματικοί τύλοι είναι τοπικές σκληρύνσεις του δέρματος. Τα πόδια των διαβητικών έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση για ανάπτυξη δερματικών κάλων, οι οποίοι μάλιστα έχουν την τάση να μεγαλώνουν ταχύτερα, σε σχέση με τους μη διαβητικούς ασθενείς. Αυτό συμβαίνει γιατί οι κάλοι δημιουργούνται σε περιοχές αυξημένης πίεσης του ποδιού, από τα υποκείμενα οστά. Στους διαβητικούς, συχνά διαταράσσεται η σχετική θέση των οστών του ποδιού μεταξύ τους, έτσι αυτά δεν υποβαστάζουν το βάρος του σώματος συμμετρικά. Κάποιες περιοχές, λοιπόν, κυρίως στην κάτω επιφάνεια του ποδιού, δέχονται μεγαλύτερη πίεση από αυτή που μπορούν να αντέξουν και η πίεση αυτή δημιουργεί τους κάλους. Κάλοι μεγάλου μεγέθους δηλώνουν την ανάγκη για χρήση ειδικών παπουτσιών ή επιθεμάτων. Οι κάλοι των ποδιών, αν δεν αφαιρεθούν προσεκτικά, μεγαλώνουν, ανοίγουν, και έτσι δημιουργούνται ανοιχτές πληγές (έλκη), τα οποία με την σειρά τους μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις.
“Εντολή” 4η
Ποτέ μην αποπειραθείς να αφαιρέσεις τους κάλους μόνο σου. Μπορεί έτσι να τραυματίσεις το πόδι και να προκαλέσεις την εμφάνιση ανοιχτής πληγής. Πάντα η εργασία αυτή πρέπει να γίνεται από ειδικό.
“Εντολή” 5η
Επιπλέον, ποτέ μην προσπαθήσεις να αντιμετωπίσεις τους κάλους με διάφορες χημικές ουσίες που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Αυτές μπορούν να “κάψουν” το δέρμα σου.
“Εντολή” 6η
Οι κάλοι μπορούν να ελεγχθούν με την καθημερινή χρήση ελαφρόπετρας. Η χρήση της ελαφρόπετρας είναι προτιμότερο να γίνεται σε υγρό δέρμα, αμέσως μετά το μπάνιο. Στη συνέχεια στεγνώνουμε το πόδι και εφαρμόζουμε την ενυδατική κρέμα.
Σε περίπτωση εμφάνισης πληγής (έλκους) σε ένα διαβητικό πόδι, δεν πρέπει να ξεχνάμε τα ακόλουθα:
“Εντολή” 7η
Κάθε έλκος, όσο μικρό και αν είναι, όσο ανώδυνο και αν είναι, πρέπει να εξετάζεται από ειδικό! Παραμελημένα έλκη μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές φλεγμονές και να θέσουν σε κίνδυνο την βιωσημότητα ολόκληρου του κάτω άκρου! Έλεγχε καθημερινά τα πόδια για τυχόν εμφάνηση μικρών πληγών και κάνε χρήση καθρέφτη για την πελματιαία επιφάνεια (πατούσα).
“Εντολή” 8η
Απέφυγε την εφαρμογή πίεσης-βάρους πάνω στα έλκη. Τα έλκη, όταν δέχονται βάρος, ανοίγουν περισσότερο και η φλεγμονή διασπείρεται βαθύτερα. Πολλές φορές χρειάζεται η αποφυγή της βάδισης ή η βάδιση να γίνεται μόνο με την χρήση ειδικών παπουτσιών ή ναρθήκων.
Η καλή πρόγνωση ενός διαβητικού ποδιού, σχετίζεται με την καλή ρύθμιση του ζακχάρου του αίματος καθώς και την ικανοποιητική αιμάτωση του ποδιού.
Άρα,
“Εντολή” 9η
Τακτικός έλεγχος του διαβήτη από τον Διαβητολόγο σου
και,
“Εντολή” 10η
Έλεγχος της κυκλοφορίας του αίματος των ποδιών, από Αγγειοχειρουργό. Οι διαβητικοί ασθενείς, όπως όλοι οι ασθενείς με “φτωχή” κυκλοφορία στα άκρα, πρέπει να απέχουν του καπνίσματος, να κάνουν μία ισορροποιημένη υγιεινή διατροφή, χαμηλών λιπαρών και να βάζουν στο εβδομαδιαίο πρόγραμμά τους την σωματική άσκηση.
Μένοντας πιστοί στις παραπάντω εντολές, εξασφαλίζετε την καλύτερη δυνατή πρόγνωση για το διαβητικό σας πόδι και αποφεύγετε σοβαρές επιπλοκές τόσο για το πόδι σας, όσο και για τη γενικότερη κατάσταση της υγείας σας.