Γράφει ο Δημήτρης Λινός, Διευθυντής Α΄ Χειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ, Consultant στο Massachusetts General Hospital, της Ιατρικής Σχολής του Harvard
Πάνω από 200 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν σήμερα από σακχαρώδη διαβήτη. Στην Ελλάδα, το ποσοστό του πληθυσμού που πάσχει από τη νόσο αυτή, ανέρχεται σε 7%.
Υπάρχουν δύο τύποι διαβήτη. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 ή διαβήτης του ενηλίκου αποτελεί το 90% – 95% όλων των περιπτώσεων. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 παρουσιάζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη, είναι σπανιότερος και εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία.
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός παράγει και χρησιμοποιεί την ινσουλίνη. Για το διαβήτη τύπου 2 δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά μόνο η ελπίδα ότι μπορεί να ρυθμιστεί ακολουθώντας αυστηρή δίαιτα και φαρμακευτική αγωγή και υιοθετώντας διά βίου προσεκτικό τρόπο ζωής.
Δυστυχώς, πολλοί ασθενείς δεν μπορούν να ζουν όλη τους τη ζωή με αυτούς τους περιορισμούς και έτσι, παρά τις σκληρές διαιτητικές προσπάθειες και τις φαρμακευτικές αγωγές, αργά ή γρήγορα, έρχονται αντιμέτωποι με τις σοβαρές επιπλοκές της νόσου.
Τα τελευταία χρόνια, στα δυσοίωνα αυτά νέα για τους διαβητικούς έρχονται όλο και περισσότερα πειραματικά και κλινικά μηνύματα ότι υπάρχει θεραπεία για το διαβήτη – και η θεραπεία αυτή είναι χειρουργική.
Χειρουργικές τεχνικές για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας και του διαβήτη
Οι καθιερωμένες τα τελευταία χρόνια χειρουργικές τεχνικές για τη θεραπεία της «κακοήθους» ή «νοσογόνου» παχυσαρκίας καταδεικνύουν ότι, εκτός από τη μεγάλη απώλεια βάρους, συνοδεύονται και από σημαντική βελτίωση μέχρι και πλήρη θεραπεία του διαβήτη.
Η επιστροφή σε φυσιολογικές τιμές γλυκόζης και ινσουλίνης επιτυγχάνεται πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι η απώλεια βάρους.
Μέχρι πρόσφατα, η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ενδείκνυται μόνο σε άτομα με «κακοήθη» ή «νοσογόνο» παχυσαρκία, δηλαδή με δείκτη μάζας σώματος (BMI) μεγαλύτερο από 40. Ωστόσο, το 10% – 15% των ατόμων με διαβήτη τύπου 2 έχει φυσιολογικό βάρος.
Σε πρόσφατη συνάντηση 150 ειδικών από όλο τον κόσμο στη Ρώμη (Μάρτιος 2007) για την αξιολόγηση της χειρουργικής θεραπείας του διαβήτη, εκτός από το όφελος της χειρουργικής θεραπείας της κακοήθους παχυσαρκίας στην αντιμετώπιση του διαβήτη, συζητήθηκε και ο πιθανός ρόλος του χειρουργού στην αντιμετώπιση του διαβήτη σε άτομα ελαφρά παχύσαρκα, δηλαδή με BMI από 30 μέχρι 35.
Στη συνάντηση της Ρώμης (στην οποία εκείνοι που ψήφισαν τις αποφάσεις στην πλειονότητα δεν ήταν χειρουργοί) αποφασίστηκε η βαριατρική χειρουργική, δηλαδή η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, να συνιστάται σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και δείκτη μάζας σώματος πάνω από 35.
Επιπλέον, αποφασίστηκε ότι η βαριατρική χειρουργική αποτελεί επιλογή και εναλλακτική λύση για διαβητικούς ασθενείς χωρίς νοσογόνο παχυσαρκία με BMI μεταξύ 30 και 35.
Οι χειρουργικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σήμερα με καλά αποτελέσματα είναι:
- H παράκαμψη του δωδεκαδακτύλου και της αρχής της νήστιδος
- Ο Ρυθμιζόμενος Γαστρικός Δακτύλιος
- Η Γαστρική Παράκαμψη
- Το Γαστρικό Μανίκι (Sleeve Gastrectomy)
Νέες τεχνικές
Ο Francesco Rubino είναι επικεφαλής της Γαστρεντερολογικής Μεταβολικής Χειρουργικής στο διακεκριμένο νοσοκομείο New York Presbyterian του Πανεπιστημίου Cornell των ΗΠΑ. Σε ένα πρόσφατο άρθρο, στο Diabetes Care (Φεβρουάριος 2008), περιγράφει τις πειραματικές μελέτες τις οποίες έχει δημοσιεύσει τα τελευταία δύο χρόνια και δείχνουν την άμεση σχέση της παράκαμψης του πρώτου τμήματος του λεπτού εντέρου με τη θεραπεία του διαβήτη.
Οι πειραματικές αυτές παρατηρήσεις τον οδήγησαν στο σχεδιασμό μίας νέας χειρουργικής τεχνικής για τη θεραπεία του διαβήτη, η οποία δεν βασίζεται ούτε στον περιορισμό του μεγέθους του στομάχου ούτε στην απώλεια βάρους του ασθενή.
Ονομάζεται Duodenal Jejunal Bypass και έχει εφαρμοστεί ήδη κλινικά και με επιτυχία σε άτομα που πάσχουν από τη νόσο.
Τι περιμένουμε στο άμεσο μέλλον
Τον Σεπτέμβριο του 2008 θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο για τη χειρουργική θεραπεία του διαβήτη τύπου 2. Εισηγητές θα είναι ενδοκρινολόγοι, χειρουργοί, ερευνητές, εκπρόσωποι μεγάλων επιστημονικών εταιρειών και πολλοί άλλοι, οι οποίοι ασχολούνται με το μεγάλο πρόβλημα της δημόσιας υγείας που είναι ο διαβήτης.
Οι ηγέτες αυτής της προσπάθειας είναι μη χειρουργοί και προέρχονται από τα πλέον αναγνωρισμένα ιατρικά κέντρα και οργανισμούς των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Αυστραλίας.
Υπολογίζεται ότι το 2025 περίπου 380 εκατομμύρια άτομα θα είναι διαβητικοί. Η καλύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου αυτής, που οδηγεί στην πιο συχνή μορφή τύφλωσης στους ενηλίκους αλλά και στον πρόωρο θάνατο από καρδιαγγειακές και νεφρικές επιπλοκές, πρέπει να αποτελέσει μέριμνα όλης της ιατρικής κοινότητας, ανεξαρτήτως ειδικότητας.
Χειρουργοί που ειδικεύονται στη λαπαροσκοπική βαριατρική χειρουργική θα πρέπει να συνεργαστούν στενά με ενδοκρινολόγους και άλλους κλινικούς γιατρούς που ασχολούνται με το διαβήτη, ώστε, με αυστηρά προκαθορισμένα πρωτόκολλα να προχωρήσει η εργαστηριακή και κλινική προσπάθεια για την καλύτερη χειρουργική θεραπεία του διαβήτη.
Ήδη η «American Society for Bariatric Surgery», όπως και άλλες μεγάλες επιστημονικές εταιρείες των ΗΠΑ, προσάρμοσε τον τίτλο και το καταστατικό της ώστε να περιλαμβάνουν δραστηριότητες της νέας μεταβολικής χειρουργικής. Ονομάζεται πλέον American Society for Metabolic and Bariatric Surgery.
Παράλληλα, στο Cornell δημιουργήθηκε το «Diabetes Surgery Centre», ενώ στο έγκριτο ιατρικό κέντρο «Cleveland Clinic» δημιουργήθηκε το «Bariatric and Metabolic Institute» με κύριο σκοπό τη χειρουργική αντιμετώπιση του διαβήτη.
Το Πανεπιστήμιο του Harvard στις 12 – 14 Μαΐου 2008 διοργάνωσε Συνέδριο στην Κύπρο με θέμα «Διατροφή, Παχυσαρκία και Διαβήτης». Ομιλητές ήταν διάσημοι Καθηγητές από το Harvard, όπως οι Water Willet, Frank Hu, Lori Laffel και David Nattan, που ανέπτυξαν τις καινούργιες εξελίξεις στη σωστή διατροφή και άσκηση όπως και στην πρόληψη και θεραπεία της σύγχρονης μάστιγας της εποχής μας που είναι η Παχυσαρκία και ο Διαβήτης.
Ο Καθηγητής Δημήτρης Λινός, που είναι Διευθυντής της Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του ΥΓΕΙΑ, μίλησε για τη «Σύγχρονη Χειρουργική της Παχυσαρκίας και του Διαβήτη».