Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 (ΣΔ1) ή νεανικός διαβήτης εμφανίζεται στο 90% των περιπτώσεων ΣΔ σε παιδιά και εφήβους. Η σωστή δίαιτα και η κατάλληλη διατροφική θεραπεία είναι ένα καθοριστικό κομμάτι στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη στα παιδιά και τους εφήβους. Οι διατροφικές οδηγίες, όπως κι η συνολική θεραπεία του διαβήτη, πρέπει να εξατομικεύεται, με βασικό σκοπό την καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση και την αποφυγή των σοβαρών επιπλοκών και υπογλυκαιμιών.

Οι βασικότεροι στόχοι της Διατροφικής Θεραπείας στο ΣΔτ1 είναι:

1. η σωστή εκπαίδευση στα ισοδύναμα και το περιεχόμενο των τροφίμων σε υδατάνθρακες,
2. η ύπαρξη μόνιμων αλλαγών στη διατροφή και στον τρόπο ζωής, ώστε να ρυθμίζουν το ΣΔ
3. η προσαρμογή της ινσουλίνης στη δίαιτα, το πλάνο γευμάτων και τη σωματική δραστηριότητα
4. η επίτευξη επιπέδων γλυκόζης κοντά στις φυσιολογικές τιμές και η επίτευξη ενός καλύτερου επιπέδου λιπιδίων στο αίμα
5. η γενικότερη βελτίωση της κατάστασης της υγείας των ατόμων με διαβήτη 1

Σημαντικό στοιχείο, ώστε η δίαιτα να είναι πλήρης αλλά και να συμβάλλει στη ρύθμιση του διαβήτη, είναι κυρίως η σωστή κατανάλωση των υδατανθράκων στο ΣΔτ1. Αυτή πρέπει να γίνεται κυρίως από πηγές φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής άλεσης, γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών λιπαρών. Οι υδατάνθρακες των τροφίμων που περιέχουν ζάχαρη μπορούν να αφαιρεθούν από τη συνολική ημερήσια ποσότητα υδατανθράκων ή να καλυφθούν από προσαρμογή της φαρμακευτικής θεραπείας, κάτι που προσφέρει πλέον μεγαλύτερη ελευθερία στις επιλογές τους. Είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες και η χρήση με προσοχή των γλυκαντικών ουσιών, οι οποίες είναι ασφαλείς εφόσον καταναλώνονται στις επιτρεπόμενες ημερήσιες ποσότητες.

Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να μάθουν για την υγιεινή διατροφή και να έχουν υγιεινές επιλογές, είναι σημαντικό να ακολουθούμε τα παρακάτω:

• Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να τρώνε όταν είναι πεινασμένα και να σταματούν όταν είναι πλήρη.
• Προγραμματίζουμε τακτικά οικογενειακά γεύματα και τρώμε μαζί τους στο τραπέζι ώστε να αναπτύξουν υγιεινές διατροφικές συνήθειες, οι οποίες ξεκινούν πάντα από το σπίτι.
• Επικεντρωνόμαστε σε μικρές, σταδιακές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες ώστε να τα βοηθήσουμε να δημιουργήσουν υγιείς συνήθειες που θα διαρκέσουν μια ζωή.
• Ενθαρρύνουμε την υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή για τα παιδιά και αποφεύγουμε ακραίες δίαιτες, που άλλωστε δεν αποτελούν πλέον τη βασική κατεύθυνση της διαιτητικής αντιμετώπισης του ΣΔτ1.
• Επιτρέπουμε στα παιδιά να απολαύσουν ένα αγαπημένο φαγητό υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά / ζάχαρη περιστασιακά, σε περιορισμένες ποσότητες. Τα νέα φάρμακα και οι νέες τεχνολογίες στην υπηρεσία της ρύθμισης του διαβήτη φέρνει πλέον τη δίαιτα του διαβήτη πολύ κοντά στη δίαιτα του γενικού πληθυσμού και μειώνει τις απαγορεύσεις.
• Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε το φαγητό ως ανταμοιβή για την καλή ρύθμιση ώστε να μην εδραιώνεται ως συνήθεια ή απαίτηση από το παιδί.

Συμβουλές για υγιεινή διατροφή

• Ξεκινήστε τη μέρα τους με ένα υγιεινό πρωινό. Το πρωινό είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεύμα για το διαβήτη. Ένας συνδυασμός με καλούς και σύνθετους υδατάνθρακες (μαύρο ψωμί, δημητριακά ολικής, βρώμη, παξιμάδι κριθαρένιο), με καλές πρωτεΐνες (αβγό, τυρί) και λίγα απλά σάκχαρα από το γάλα ή μία σπιτική μαρμελάδα αποτελούν το τέλειο ξεκίνημα για το παιδί με διαβήτη.
• Πάρτε τα παιδιά σας στο μαγείρεμα – τους αρέσει συνήθως να τρώνε ό, τι κάνουν και ταυτόχρονα θα μάθουν τι σημαίνει υγιεινή διατροφή και μαγειρική παρασκευή γευμάτων, θα υιοθετήσουν καλές πρακτικές και θα μάθουν τι πρέπει να αποφεύγουν στο μαγείρεμα.
• Σερβίρετε τα λαχανικά, τα φρούτα ή το γιαούρτι ως σνακ για μετά το σχολείο.
• Δίνετε νερό, γάλα με χαμηλότερα λιπαρά γάλα (1 ή 2%) αντί για χυμούς και άλλα ζαχαρούχα ποτά.
• Δίνετε ολόκληρα τα φρούτα – έχουν περισσότερες φυτικές ίνες και ρυθμίζουν καλύτερα τα ζάχαρα τους. Περιορίζουμε τους 100% φυσικούς χυμούς φρούτων σε ½ φλιτζάνι (125 ml) ανά ημέρα, αν το θελήσουν.
• Επιλέξτε με σύνεση, όταν τρώτε έξω αυτά που θα επιλέξει το παιδί, κρατώντας μία ισορροπία ανάμεσα στο επιτρεπόμενο και στο επιθυμητό από το παιδί. Δεν είναι εφικτό να καταναλώνει μόνο τις απόλυτα υγιεινές επιλογές, ειδικά όταν είναι με φίλους που καταναλώνουν πιο ελεύθερα κάποια σνακ ή τρόφιμα. Άλλωστε τέτοια γεύματα αποτελούν την εξαίρεση στη διατροφή τους και όχι τον κανόνα.
• Περιορίστε τα σνακ υψηλής θερμιδικής αξίας, όπως καραμέλες, σοκολάτες και μπισκότα. Φτιάξτε μαζί κάποια τέτοια σνακ στο σπίτι με αγνότερα υλικά, ολιγοθερμιδικές ύλες (π.χ. στέβια) και καλά λιπαρά ώστε να τα έχει ως διέξοδο όταν πεινάσει.

Χάρης Δημοσθενόπουλος,
M MedSci. SRD

Κλινικός Διαιτολόγος – Βιολόγος